Postcode Loterij onder vuur: helft speelt mee uit angst voor spijt

In Nederland laait een maatschappelijk debat op over de deelname aan de Nationale Postcode Loterij. Recente berichtgeving toont aan dat veel mensen niet langer alleen voor het prijzenpotentieel meespelen, maar vooral uit angst om iets mis te lopen. Uit panelonderzoek van Hart van Nederland blijkt dat 42% van de deelnemers een lot koopt omdat ze bang zijn dat een prijs in hun buurt valt en zij buiten de boot vallen. Met andere woorden: bijna de helft speelt mee uit vrees voor spijt als de straat zou winnen zonder hen. Het gevoel van sociale druk is zo sterk dat 46% van alle ondervraagden een burgerinitiatief steunt dat oproept tot verandering​.

Petitie voor verandering

Dat initiatief komt van Rick Broers, online bekend als YouTuber Serpent. Hij noemt de Postcode Loterij “de meest onethische loterij van Nederland” en vindt dat het systeem inspeelt op angst. “Mensen doen niet mee omdat ze willen winnen, maar omdat ze bang zijn dat hun postcode wint en zij geen lot hebben”​, aldus Broers in Hart van Nederland. Onlangs startte hij een petitie om de Postcode Loterij tot veranderingen te dwingen.

Breed aandacht voor de petitie

Zijn actie krijgt breed aandacht – zo kopte de Belgische nieuwssite HLN: “Nederlandse YouTuber start actie tegen Postcodeloterij: ‘Mensen spelen mee uit angst’”​. Duizenden mensen hebben de petitie al ondertekend in de hoop dat de politiek zich over de kwestie buigt​.De reacties van deelnemers illustreren de angst en onzekerheid. “Ik zou ziek worden als de hele straat wint en ik niet”, schrijft iemand in het Hart van Nederland-panel​. Een ander noemt de loterij “uiterst gemeen” en bekent: “Ik zou het graag stopzetten, maar durf het niet omdat je weet dat je verliest”​. Deze gevoelens van druk en spijt staan centraal in het huidige debat.

Groepsdruk en FOMO bij kansspelen

Psychologisch gezien spelen groepsdruk en FOMO (fear of missing out, de angst om iets mis te lopen) een grote rol bij de Postcode Loterij. Het unieke concept van deze loterij – je speelt mee op postcode en als jouw postcode wint, winnen alle deelnemers in jouw straat mee – zorgt voor een sociale dynamiek.

Met lege handen staan

Bij andere loterijen merk je niet direct wat je misloopt, maar bij de Postcode Loterij weet je na een trekking of je had kunnen winnen als je wél had meegespeeld. Het scenario dat de buren een grote prijs pakken terwijl jij met lege handen achterblijft, is voor veel mensen een schrikbeeld. Immers, niemand wil zijn straat zien binnenlopen met een paar miljoen en zelf met lege handen achterblijven​. Deze spijtaversie – de drang om spijt te voorkomen – motiveert mensen eerder om een lot te kopen dan de hoop op winst zelf.

Spijtgevoel sterk aanwezig

Gedragsdeskundigen herkennen dit mechanisme. “Je denkt: stel je voor dat mijn straat wint en ik heb geen lot. Dat spijtgevoel is echt heel sterk aanwezig”​, verklaart Noor Elshof in Hart van Nederland. FOMO kan ons irrationele keuzes laten maken, puur om te voorkomen dat we later balen iets misgelopen te hebben. Groepsdruk speelt daarbij mee: als bijna de hele wijk meespeelt en men collectief hoopt op een prijs, voelt niet meedoen als jezelf buitenspel zetten. De sociale omgeving – buren die vragen “speel jij ook mee?” of gezamenlijke buurtfeestjes bij winst – vergroot de druk om ook een lot te nemen.

Werking van het onderbewustzijn

Hoewel loterijen niet dezelfde verslavingsrisico’s kennen als bijvoorbeeld casinospelen, zijn ze niet onschadelijk. Verslavingszorgorganisatie Jellinek stelt dat de vele reclames en het groepsgevoel mensen verleiden om geld uit te geven aan een lot, en dat je sterk in je schoenen moet staan om die druk te weerstaan. Die constante boodschap van “mis het niet!” werkt in op ons onderbewustzijn.

Reactie Postcode Loterij

De Postcode Loterij zelf wijst de kritiek van de hand. Volgens de organisatie is samen winnen juist de kracht van hun concept. “Iedereen is vrij om te besluiten wel of niet mee te spelen. En uiteraard kan je niet verliezen als je niet meespeelt”, reageert woordvoerder Yvonne Verschragen. Met andere woorden: niemand wordt gedwongen – wie niet deelneemt, loopt volgens hen ook niets écht mis. Daarnaast benadrukt de loterij haar goede doelen-werk: de volledige opbrengst gaat naar goede doelen, 363 miljoen euro in 2024 alleen al. Het gezamenlijk winnen met de buren presenteert men als iets positiefs en verbroederends, niet als drukmiddel.

Postcode Loterij opzeggen

Voor deelnemers die zich ongemakkelijk voelen bij de loterij of simpelweg willen stoppen, is het goed om te weten dat opzeggen eenvoudig is. Je kunt natuurlijk rechtstreeks bij de Postcode Loterij je abonnement beëindigen – telefonisch, per e-mail of schriftelijk – maar veel mensen kiezen voor het gemak van een opzegservice als 123opzeggen.nl. Via deze website is je lidmaatschap in een paar minuten stopgezet.

Via 123opzeggen kun je gemakkelijk de Postcode Loterij opzeggen​. Alle benodigde gegevens zijn al voor je ingevuld, zodat je zeker weet dat de brief compleet is. Je kunt de brief zelf downloaden en versturen, of je laat 123opzeggen het versturen verzorgen met hun optionele verzendservice. De voordelen van deze service op een rij:

• Gratis opzegbrief – direct beschikbaar en automatisch ingevuld​.

• Snel geregeld – binnen enkele minuten klaar​.

• Verzendservice optioneel – zij kunnen de brief voor je versturen (tegen een kleine vergoeding).

• Zorgvuldige afhandeling – 100% opzeggarantie: men zorgt dat je opzegging correct wordt verwerkt.

Het gebruik van 123opzeggen is gratis voor het opstellen van de opzegbrief; alleen voor het daadwerkelijke versturen betaal je een kleine vergoeding indien je van die service gebruikmaakt​. Zelf je lidmaatschap opzeggen wordt zo wel héél eenvoudig. Je hoeft geen langdurige telefoontjes te plegen of te wachten op bevestigingen – de opzegservice neemt het werk uit handen terwijl jij direct een bevestigde brief in bezit hebt.

Oproep tot bewustwording

De huidige discussie rond de Postcode Loterij maakt één ding duidelijk: het is belangrijk om bewust om te gaan met deelname aan loterijen. Vraag jezelf af waarom je meespeelt. Is het voor het steunen van goede doelen en het beetje hoop op een prijs – of vooral uit angst om iets te missen omdat de buren meedoen? Laat je niet louter leiden door FOMO of sociale druk. Speel alleen mee als je er zelf achter staat, en wees niet bang om nee te zeggen als het niet goed voelt. Bewustwording rondom deelname aan kansspelen kan voorkomen dat mensen tegen hun wil blijven meespelen. Uiteindelijk moet deelname aan een loterij een eigen, weloverwogen keuze zijn – geen verplichting uit angst.

Speel bewust, en kies zélf of je wilt meedoen of niet. Samen winnen kan mooi zijn, maar gemoedsrust en eigen keuzes zijn belangrijker dan welke jackpot ook.